Zwróciliśmy się do biura prasowego Rzecznika Finansowego po szczegóły w tej sprawie. Zapytaliśmy o skalę problemu i podjęte działania. 

W odpowiedzi na pytania money.pl czytamy, że skargi klientów zaczęły spływać do instytucji pod koniec 2022 r. Wówczas wpłynęło ich 30, a w kolejnym roku - tylko osiem. Podpisanie aneksu oznacza zgodę na wyznaczenie ewentualnego zamiennika wskaźnika referencyjnego na opisanych przez bank zasadach. Odmowa podpisania aneksu może natomiast wiązać się z tym, że w sytuacji, w której dany wskaźnik referencyjny nie będzie publikowany, umowa zostanie pozbawiona czytelnego postanowienia, na podstawie którego możliwe byłoby wyznaczenie wysokości oprocentowania kredytu. Taka luka w umowie może prowadzić do wypracowania przez kredytodawców różnych interpretacji, w tym tych niekorzystnych z punktu widzenia konsumenta - wyjaśnia urzędnik. I dodaje:

Skłoniło to Rzecznika do przeprowadzenia szczegółowej kwerendy, w ramach której zwrócił się on do dziesięciu banków komercyjnych i trzech banków spółdzielczych o przedstawienie szczegółowych wyjaśnień. To unijne rozporządzenie, które definiuje wskaźnik referencyjny - w naszym przypadku obecnie WIBOR. Choć BMR obowiązuje od 8 czerwca 2016 r., do polskiego prawa rozporządzenie wdrożono od 1 stycznia 2018 r. Zgodnie z tymi przepisami umowy powinny zawierać wspomniane wcześniej "klauzule awaryjne" na wypadek, gdyby trzeba było WIBOR zamienić na inny wskaźnik, na czym obecnie w Polsce pracujemy. 

Poproszony przez money.pl o komentarz mBank tłumaczy, że działa zgodnie z rozporządzeniem BMR. Proponując aneks jednocześnie wyjaśnienia klientowi, co się stanie, gdy nie będzie można stosować wskaźnika referencyjnego WIBOR. Od banku oczekuje tego choćby Komisja Nadzoru Finansowego (KNF). Urząd regularnie weryfikuje czy bank spełnia ten obowiązek. 

Bank informuje, że klient nie musi podpisywać aneksu. Nawet jeśli tego nie robi, umowa nadal będzie ważna. 

"Gdy wskaźnik WIBOR przestanie być publikowany, nie będziemy mogli stosować go do obliczania oprocentowania kredytu. Wtedy skontaktujemy się z klientem i poinformujemy o kolejnych krokach. Na ten moment nie ma wypracowanych systemowych rozwiązań wskazujących, w jaki sposób będzie naliczane oprocentowanie kredytu, gdy wskaźnika  przepychanie Warszawa WIBOR nie będzie i gdy umowa nie posiada zapisów o stosowaniu wskaźnika alternatywnego"Produkcja przemysłowa rok do roku wyniosła w marcu -6%, przy prognozie na poziomie -2% oraz przy poprzednim odczycie na poziomie 3,3%. Duży spadek zanotowała produkcja budowlano-montażowa -13,3% rok do roku, przy oczekiwaniach na poziomie -4,4% oraz przy poprzednim odczycie -4,9%

Ku zaskoczeniu klientów za wysyłanie aneksów z "klauzulami awaryjnymi" banki zabrały się dopiero jesienią 2022 r. Mniej więcej wtedy wskazano, że WIRON zastąpi WIBOR. Więcej o tym można przeczytać Zdaniem prezesa Białka, nawet jeśli w umowie kredytowej nie będzie "klauzuli awaryjnej", WIBOR i tak zostanie zastąpiony nowym wskaźnikiem w drodze rozporządzania ministra finansów. Rozporządzenie to ma zwieńczyć reformę wiborową i umożliwić bankom płynne przejście z jednego wskaźnika na drugi. Prace nad wskaźnikiem alternatywnym trwają, nad projektem zaś rozporządzenia ruszą dopiero w 2026 r.

Zdaniem eksperta kredytowego, jeśli bank nie wpisał "klauzuli awaryjnej" do umowy zawartej po 1 stycznia 2018 r., to nie ma on prawnej możliwości zastosowania wskaźnika alternatywnego dla WIBOR-u. W takiej sytuacji, gdy już dojdzie do zaprzestania publikacji WIBOR-u, oprocentowanie kredytu opartego na formule: WIBOR plus marża banku, powinno zostać zmienione na stałe i równe marży.Widocznie przykład frankowiczów niczego bankowców nie nauczył. Prawo konsumenckie to nie są luźne sugestie ani wskazówki, które można sobie wybiórczo stosować albo interpretować w wygodny dla siebie sposób.